Postępowanie przed sądem cywilnym
Postępowanie przed sądem cywilnym w przypadku odpowiedzialności lekarzy wszczynane jest na skutek pozwu wniesionego przez poszkodowanego do sądu powszechnego (rejonowego lub okręgowego). W postępowaniu cywilnym lekarz lub podmiot leczniczy jest pozwanym natomiast pacjent lub jego najbliżsi występują w roli powodów.
Postępowanie cywilne w polskim prawie ma charakter kontradyktoryjny – co oznacza, iż inicjatywa dowodowa w zakresie toczącego się postępowania należy do stron a twierdzenia i dowody są prezentowane przed sądem jako bezstronnym arbitrem w toczącym się sporze.
Ważne! Co do zasady sąd opiera się wyłącznie na dowodach przedstawionych przez strony i nie jest zobowiązany do badania tzw. prawdy materialnej. W konsekwencji strona która jest od początku lepiej przygotowana do procesu ma zdecydowanie większe szanse na jego korzystne rozstrzygnięcie.
Zgodnie z obowiązującą zasadą wzajemnej niezależności prowadzenia postępowań z zakresu odpowiedzialności zawodowej lekarzy oraz odpowiedzialności karnej i cywilnej, niezależnie od postępowania cywilnego, pokrzywdzony lub – w wypadku czynów, których popełnienie ścigane jest z urzędu – prokurator mogą domagać się pociągnięcia lekarza, który dopuścił się błędu lekarskiego, do odpowiedzialności karnej, o której będzie orzekał sąd powszechny. Nadto lekarz może ponosić odpowiedzialność zawodową przed okręgowym sądem lekarskim.
Lekarz lub podmiot jako pozwany
W prawdzie w postępowaniu cywilnym to na powodzie ciąży obowiązek udowodnienia wszelkich okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, jednakże bierna postawa procesowa pozwanego może w niektórych sytuacjach powodować ujemne dla niego skutki procesowe.
Z tego względu pozwany, jako strona procesu kontradyktoryjnego, w którym sąd ogranicza się do roli bezstronnego arbitra, powinien wykazywać inicjatywę podnosząc twierdzenia i dowody na poparcie swojego stanowiska. Dowodami mogą być w szczególności dokumenty, opinie biegłych oraz zeznania świadków.
Ważne! Zgodnie z obowiązującymi w postępowaniu cywilnym przepisami, pozwany co do zasady powinien powołać wszelkie twierdzenia i wnioski dowodowe na początkowym etapie postępowania, tj. najczęściej w odpowiedzi na pozew.
Roszczenia w stosunku do lekarza lub podmiotu leczniczego
Szkoda wyrządzona na skutek działania lub zaniechania lekarza lub podmiotu leczniczego może mieć charakter szkody majątkowej (będącej konkretnym uszczerbkiem w majątku poszkodowanego) lub szkody niemajątkowej tzw. krzywdy, której nie da się wprost wyrazić w określonej kwocie pieniężnej.
Ważne! Uszczerbek na zdrowiu nie musi mieć charakteru trwałego aby pokrzywdzony mógł dochodzić należnego mu zadośćuczynienia.
Szkoda majątkowa ma najczęściej postać poniesionych kosztów leczenia, kosztów opieki osób trzecich nad poszkodowanym pacjentem , kosztów dojazdów na zabiegi lub wizyty lekarskie, utraconych zarobków, utraty zdolności do pracy zarobkowej, albo zwiększenia potrzeb lub zmniejszenia się jego perspektywy na przyszłość.
Ważne! W przypadku szkody majątkowej poszkodowanemu przysługuje roszczenie o odszkodowanie lub o zapłatę renty.
Szkoda niemajątkowa (krzywda) może przejawiać się we wszelkiego rodzaju cierpieniach fizycznych jak i psychicznych, związanych z doznanym uszczerbkiem na zdrowiu.
Ważne! W przypadku szkody niemajątkowej (krzywdy) pokrzywdzonemu przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie lub o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
Roszczenia będące następstwem śmierci pacjenta
W przypadku, gdy na skutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (choroby) nastąpiła śmierć poszkodowanego, określonym osobom przysługują następujące roszczenia:
- zwrot kosztów leczenia i pogrzebu przysługują osobie która je poniosła;
- renta przysługuje osobie, względem której ciążył na zmarłym obowiązek alimentacyjny oraz osobie bliskiej, której zmarły dostarczał środków utrzymania;
- stosowne odszkodowanie przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej
- zadośćuczynienie pieniężne przysługuje najbliższym członkom rodziny zmarłego za doznaną krzywdę.
Przedawnienie
Co do zasady roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
